Kernwaarden bedrijf bepalen? Groeien met een ijzersterke kern

De kernwaarden bepalen van je bedrijf is een van de belangrijkste culturele ontdekkingstochten binnen de Scaling Up methodiek. Het woord zegt het al. Kernwaarden hebben een plekje in de kern -het hart- van je organisatie. Samen met je kerncompetenties (wat kan of bezit ik als geen ander) en core purpose (waarom doen we wat we doen) vormen kernwaarden je ideologische core. De sporters onder ons weten dat je zonder sterke core geen bal raakt en geen gewicht de lucht in krijgt. Hoe sterker je core, hoe fitter je bent en hoe beter je presteert. Dat geldt niet alleen voor atleten, maar ook voor jouw bedrijf. 

“Culture eats strategy for breakfast” – Peter Drucker

Kernwaarden nemen in deze driehoek een bijzonder plekje in. Ze vormen namelijk het absolute fundament van je bedrijfscultuur. Organisaties waar iedereen de set goed omschreven kernwaarden van je bedrijf niet alleen kent, maar dagelijks lééft, staan 2-0 voor op het cultuurscorebord. Het bepalen van kernwaarden van je bedrijf zorgt voor stabiliteit, kracht, beheersing en winst. 

In deze blog leggen we je uit waarom de kernwaarden van je bedrijf zo belangrijk zijn, hoe je kernwaarden ontdekt, hoe je ze bepaalt en hoe je de waardes formuleert. We vertellen je ook hoe je kernwaarden tot leven brengt en levend houdt binnen de organisatie. Tenslotte geven we door het hele blog kernwaarden voorbeelden om heel praktisch te maken hoe je kernwaarden kunt gebruiken.

Geen zin om te lezen? Luister dan naar onze podcast over kernwaarden:

Index

1. Wat zijn kernwaarden van een bedrijf?
2. Kernwaarden, missie en visie: de plek van kernwaarden in je core
3. De kernwaarden van je bedrijf bepalen
4. Kernwaarden bedrijf – Voorbeelden
5. Werken met kernwaarden
6. Zelf aan de slag met kernwaarden

1. Wat zijn kernwaarden van een bedrijf?

De kernwaarden zijn in de basis de gedragsregels van een organisatie, zo doen wij de dingen hier. Kernwaarden zijn een weerspiegeling van het gedrag dat nú plaatsvindt in de organisatie. Kernwaarden zijn dus niet aspirationeel. Als het altijd een zooitje is op kantoor dan los je dat niet op door de kernwaarde opgeruimd te introduceren. 

Kernwaarden: Een set gedragsregels

Hoewel het woord waarde misschien soms wat abstract voelt, zijn kernwaarden dus eigenlijk heel concreet. Ze gaan immers over gedrag dat je kunt zien. Hoe gedragen wij ons tegenover elkaar? En tegenover onze klanten, onze leveranciers? Hoe behandelen we anderen en hoe willen we zelf behandeld worden? Het naleven van kernwaarden kan soms op een ander vlak vervelende consequenties hebben. Want wat men zich vaak niet beseft, is dat het woord waarde in kernwaarden zit. Een kernwaarde is dus écht waardevol. In een organisatie met kernwaarde het team gaat altijd boven het individu kan een extreem goeie salesmanager die voor tonnen aan producten verkoopt, maar nooit z’n hand opsteekt als een collega hulp nodig heeft, zomaar ineens te horen krijgen dat z’n contract niet wordt verlengd. Als een kernwaarde is we zijn loyaal en spelen geen spelletjes, dan kan het zijn dat je een deal waarvan je schatrijk kunt worden moet laten klappen, omdat je een investeerder van het eerste uur een mes in de rug moet steken. Kernwaarden zijn geen holle begrippen waar je aan refereert als het je toevallig goed uitkomt. Kernwaarden zijn make or break. Er valt niet over te onderhandelen. Kernwaarden zijn in de basis een set diepgewortelde principes, die overal in je organisatie fungeren als een meetlat waar je alles dat je doet als bedrijf, langs legt.

2. Kernwaarden, missie en visie: de plek van kernwaarden in je core

Kernwaarden, missie en visie (of Core Values, Core Purpose en BHAG vanuit de Scaling Up methodiek) zijn de drie componenten in de kern van je organisatie. In het One Page Strategic Plan (OPSP) staan deze drie niet voor niets vooraan. Ze vormen de nagenoeg statische, ideologische identiteit van de organisatie zijn. 

De visie of BHAG is het grotere doel: wat willen we écht bereiken? De Core Purpose gaat over betekenis: waarom komen we ons bed uit voor ons bedrijf? Welke intrinsieke motivatie drijft ons?

De kernwaarden van je bedrijf tenslotte, liggen onder deze twee componenten. Kernwaarden zijn het stemmetje in het achterhoofd van je Core Purpose en kernwaarden zijn de olifantenpaadjes naar je BHAG die je niet gaat nemen. Kernwaarden behoeden je voor een mogelijke deal met de duivel, waardoor betekenis in een klap kan worden weggevaagd. Waar staan we écht voor en hoe kan ik aan het einde van de dag mezelf recht aankijken in de spiegel?

Kernwaarden, missie en visie staan dan ook muurvast. Een beetje schaven af en toe komt heel af en toe voor, maar wijzigen zal het nooit.Deze elementen staan aan de basis voor alle keuzes die je voor op lange en korte termijn neemt. Als je organisatie groeit wordt, is het steeds belangrijker om je cultuur en mensen bij elkaar te houden middels de kernwaarden, missie en visie.

3. De kernwaarden van je bedrijf bepalen

Eigenlijk klopt de zin kernwaarden van je bedrijf bepalen niet helemaal. Kernwaarden bepaal je niet: ze zijn er al. Het begint eigenlijk altijd bij de ondernemer. Die start vanuit een visie, een persoonlijke droom of niet te missen kans, een onderneming. Eerst alleen, of soms samen, begin je vol energie en vuur aan je startup. Je werkt keihard aan je producten, sales, partnerships, de administratie fiets je er tussendoor op zondagochtend en voordat je het weet heb je je eerste werknemer aangenomen. Een worden er twee, twee wordt vier en voilà: zomaar ineens ben je geen eenpitter meer, maar heb je een bedrijf. Het komt maar zelden voor dat in deze start-up periode de ondernemer in z’n uppie denkt: “weet je wat een goede besteding van mijn tijd zou zijn? Als ik kernwaarden van mijn bedrijf ga bepalen! Ik heb toch echt een set gedragsregels nodig voor mezelf.” In een startup draait alles om de ondernemer. Zijn gevoel, intuïtie en hoofd geven haast automatisch richting aan het bedrijf. Kernwaarden van het bedrijf zijn dus in deze fase ook al volop aanwezig. Ze staan alleen niet op papier, maar zijn het onbewuste, automatisch gedrag van de ondernemer.

Kernwaarden bepalen voor een scale-up

Kernwaarden bepaal je dus niet, maar zijn er dus vanaf het prille begin. Zodra je bedrijf verder groeit en er managers, werknemers en teams bijkomen, breekt het moment aan dat je er goed aan doet je kernwaarden te omschrijven. Zo kun je de waarden die -als het goed is- al door het gros van je organisatie worden gevoeld en geleefd, aan iedereen makkelijk uitleggen en meegeven. De kernwaarden komen zo uit de sfeer van je onderbewustzijn en automatisch handelen en vormen een concrete set gedragsregels.

Kernwaarden formuleren doe je samen

Als ze er altijd al zijn, dan staan ze zo op papier, toch? Helaas, die vlieger gaat vaak niet op. Omdat je inmiddels niet meer alleen bent als ondernemer, is het essentieel dat je het formuleren van kernwaarden ziet als een ontdekkingstocht. Een ontdekkingstocht die je samen aangaat. Dure onderzoeksbureaus en honderden uren aan consultancy heb je wat ons betreft niet nodig voor het bepalen en formuleren van je kernwaarden. Bij ScaleUp Company werken we vaak samen met het leiderschapsteam in een energieke sessie aan de ontdekking en formulering van kernwaarden. Dat is niet de enige manier. Je kunt het bepalen van kernwaarden ook met een ander select gezelschap doen, of als je het goed faciliteert zelfs met het hele bedrijf. De boodschap: doe het samen.

Kerwaardenoefeningen voorbeelden

Als je jouw kernwaardenontdekkingsteam hebt samengesteld, kun je samen aan de bak. Wat we veel zien, is dat bedrijven voorbeelden van kernwaarden als uitgangspunt nemen. Je pakt een lijst met waarden, waarop woorden zoals professionaliteit, proactiviteit en klantvriendelijkheid prijken, loopt er samen langs en kijkt of het klopt. “Ja, professioneel zijn we wel. Zullen we die doen? Dan moeten we er nog vier, toch?” Voorbeelden van kernwaarden zijn er genoeg maar helaas: je hebt er weinig aan. Wat doe je dan? Keer het om. Begin niet met een waarde, maar met gedrag.

“Begin with the end in mind” – the second habit, Steven Covey

De Marsoefening

Bij ScaleUp Company gebruiken we een aantal methodieken en werkvormen om groepen te prikkelen en tot de kern te komen van het gedrag dat hun organisatie kenmerkt. Een van de  oefeningen die we steevast doen, is de ‘Mars’ oefening: je gaat een vestiging openen op Mars, want met je scherpe oog voor expansie heb je gezien dat de groene mannetjes de producten van je bedrijf hard nodig hebben. Door de oververhitte arbeidsmarkt op Mars kun je echter geen Marsmannetjes aannemen om voor jou een vestiging op te zetten. Je moet dus een team sturen om de boel op de rode vuurbal op poten te krijgen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want niemand in je team spreekt de taal en ook de marsmannetjes kunnen geen touw vastknopen aan het plat Amsterdams accent van je COO. Er zit maar een ding op: je stuurt het team waarvan het gedrag de Marsmannetjes in een keer duidelijk maakt wat je bedrijf doet en waar je als organisatie voor staat. Vanuit die observatie van gedrag weet de groene vestigingsmanager exact de juiste vertaalslag te maken naar de lokale markt. En nu de hamvraag: wie ga je sturen (en wil je ook wel weer op de shuttle terug hebben als de tent eenmaal draait)? Wie gaan er naar Mars voor je? Welke teamleden hoeven niks te zeggen, maar laten door middel van hun gedrag zien waar jouw bedrijf voor staat? Wie in je bedrijf zijn de verpersoonlijking van je cultuur?

Als het goed is heb je nu een lijst met namen. Dan ga je in gesprek: waarom deze groep mensen? Welk gedrag vertonen de individuen op de lijst waardoor je ze de woordeloze missie toevertrouwt? Een volgende lijst vormt zich: een lijst met specifieke voorbeelden van gedrag. Waar en bij wie zien we dat gedrag nog meer? Handelen we in elke situatie naar het onderliggende principe van het gedrag? En is het écht een breekpunt? Als je moest kiezen tussen nu een miljoen en het naleven van dit gedrag, kies je dan in 100% van de gevallen het gedrag? Als je deze vragen vol overtuiging bevestigend kunt beantwoorden en er als pièce de résistance een label op kunt plakken, heb je er een te pakken: een heuse kernwaarde van je bedrijf.

4. Kernwaarden bedrijf – Voorbeelden

Voorbeelden van kernwaarden zijn er genoeg. Je Googelt zo een lijst bij elkaar. En bij veel bedrijven vind je ze vast op de Werken bij pagina. Als je echter goed hebt opgelet, zijn wij er van overtuigd dat het afkijken van je kernwaarden of voorbeelden van kernwaarden van andere bedrijven als uitgangspunt nemen, alleen maar in de weg zitten van je eigen ontdekkingstocht. Kernwaarden zijn staan niet voor niets de basis van het One Page Strategic Plan. Het zijn de bouwstenen van je DNA. Uniek dus.

Voorbeelden van unieke kernwaarden

Dat kernwaarden van jouw bedrijf de basis zijn van de ideologische kern, je bedrijfscultuur, wil niet zeggen dat je kernwaarden zelf uniek moeten zijn. We kunnen je verzekeren dat alle kernwaarden die voor jouw bedrijf boven komen drijven, bij honderden andere bedrijven ook in de lijst staan. Dat is niet erg. Het gaat niet om het woordje, de waarde, maar om het gedrag dat de kernwaarden vertegenwoordigen. En dat kan voor twee bedrijven met hetzelfde voorbeeld van een kernwaarde compleet ander gedrag zijn. Wij kunnen ons voorstellen dat Greenpeace en het WNF allebei een kernwaarde hebben in de trant van De natuur voorop, of iets dergelijks. Maar terwijl Greenpeace die waarde invult door zich vast te ketenen aan olietankers en politici met verf te besmeuren, gaat het WNF met de collectebus rond en maakt lespakketten voor kleuterscholen. Voorbeelden van kernwaarden moet je zoeken in gedrag, niet in lijsten met woorden.

Omschrijven van kernwaarden

We geloven dus niet in lijsten met kernwaarden, of kernwaarden voorbeelden van andere bedrijven als uitgangspunt te nemen. Waar we wel vierkant achter staan, is het op jouw eigen, unieke manier omschrijven van de kernwaarden van je bedrijf, die past bij het DNA van je organisatie.

Gooi om te beginnen die lijst met kernwaarden in de prullenbak. Lege termen zeggen niks. Waar je naar op zoek bent is een zin, een korte paragraaf, die lekker bekt en die de unieke tone-of-voice van jouw organisatie weergeeft. Als je eenmaal doorkrijgt dat de sky de limit is, wordt het echt leuk. Dus vooruit, we doen toch een lijstje met kernwaarden voorbeelden en de creatieve verwoordingen die uniek zijn voor het bedrijf waar ze bij passen:

• Proactiviteit – Be a wolf, not a sheep
• Samenwerking – Nobody is beyoncé
• Work hard, play hard – “Work hard, play hard”, gevleugelde woorden van watjes, als je het ons vraagt. Na hard werken vieren wij succes like it’s 1999. 
• Samenwerking – Winnen doen we met z’n allen
• Eigenaarschap – Bij ons is ja zeggen, ja doen
• Integriteit – Honesty is not only the best policy: it’s our policy. We communicate our expectations and how we like to be treated. Integrity is the cornerstone of our behaviour and the beating heart of our product. Profit will never influence our rankings or ratings. 
• Klanttevredenheid – 😃

Je ziet het. Zoveel waarden, zoveel voorbeelden om ze te omschrijven. Woorden, beeld, emoji’s: maak er een liedje van als dat goed voelt. Kernwaarden van jouw bedrijf zijn een verpersoonlijking van je cultuur. De enige grens die je hebt bij het omschrijven van de kernwaarden van jouw organisatie, ben je zelf.

5. Werken met kernwaarden

Je bent naar Mars geweest -missie geslaagd- en hebt een handjevol kernwaarden voor jouw bedrijf zo opgeschreven dat ze helemaal passen bij het DNA van je organisatie. Hoe zorg je dat die prachtige kernwaarden niet onder alle andere goeie plannen in de la komen te liggen? Hoe laat je kernwaarden écht hun waarde bewijzen?

Kernwaarden conceptlijst

Begin voorzichtig. Wanneer je eenmaal een conceptlijst met passend geformuleerde kernwaarden hebt, ga ze niet meteen presenteren en in de personeelshandleidingen zetten. Laat ze lekker een paar maanden, of zelfs langer, sudderen. Zet ze elke week op de agenda van het MT en kijk of je in de meeting voorbeelden van gedrag in de organisatie ziet die de kernwaarden van jouw organisatie onderschrijven. Of benoem tegenovergesteld gedrag, waar direct actie op is ondernomen. Elke week geen tijd meer voor andere agenda-items omdat er zoveel voorbeelden zijn? Dan kun je de met potlood beschreven kernwaarde waarschijnlijk overtrekken met een marker. Voorbeelden van gedrag na week een opgedroogd? Pak de gum er dan maar bij: terug naar de tekentafel.

Kernwaarden beginnen in de top

Een betere cultuur begint bij jezelf. Dat geldt voor kernwaarden helemaal. Het managementteam is in dezen het lichtend voorbeeld. De doodsteek voor je cultuur, voor de geloofwaardigheid van je MT en de geloofwaardigheid van je kernwaarden, is een leiderschapsteam die losjes omgaat met de kernwaarden. Gedrag dat tegen een van je kernwaarden indruist en niet gecorrigeerd wordt, is een direct signaal naar de rest van de organisatie en vooral naar je A-players. Die kunnen overal aan de slag, waarom zouden die willen werken voor een organisatie die niet achter zijn principes staat? Leef ze dus na. Overal en altijd, zonder uitzondering. Het is net opvoeden: wees duidelijk en consequent.

Doe je dit niet, dan verdwijnt het bewustzijn van waar je cultuur voor staat. De cultuur kan z’n eigen weg kiezen en je kunt niet meer corrigeren, omdat niemand weet waar je nou echt voor staat. Een rotte appel kan heel snel verderf zaaien, dat gaat harder dan je denkt. Toch nog even die terrorist van een extreem goed presterende sales manager laten zitten omdat het kwartaal waarin het moet gebeuren aanbreekt? Je zult niet de eerste zijn die na dat kwartaal om zich heen kijkt en geen andere A-player meer ziet zitten. Ze zijn allemaal vertrokken omdat jij de terrorist zijn gang hebt laten gaan. Serious shit dus, die kernwaarden.

Kernwaarden in de praktijk

Het in de praktijk brengen van je kernwaarden kun je vervolgens ook weer op veel verschillende manieren doen. Wat belangrijk is, net als het in de praktijk brengen van andere onderdelen van de Scaling Up methodiek, is dat je een vast ritme vindt en vasthoud voor het in de praktijk brengen van je kernwaarden. Een lijst voorbeelden van het in de praktijk brengen van de kernwaarden van je organisatie: 

1. Refereer feedback aan medewerkers, klanten en andere partners altijd terug aan je kernwaarden. 
2. Agendeer de kernwaarden tijdens meetings (weekly, quarterly en annual). Laat ieder MT lid een aantal verhalen vertellen over kernwaardengedrag. 
3. Geef complimenten op basis van kernwaarden. Vraag bijvoorbeeld je team om kernwaardengedrag van een collega of klant te complimenteren door een persoonlijk briefje te schrijven. Boost in energie in je team of klantrelatie verzekerd.   
4. Maak de kernwaarden zichtbaar. In het kantoor of online. Zorg ervoor dat medewerkers elke dag de kernwaarden zien. 
5. Gebruik de kernwaarden om de aandacht te vestigen op de inspanningen van je bedrijf om beter te worden. Je kunt bijvoorbeeld elk kwartaal een thema nemen dat ingaat op een van de kernwaarden.
6. Gebruik de kernwaarden in je werving en selectie. Het eerste dat op de vacature komt te staan zijn de kernwaarden van de organisatie. We kunnen je verzekeren dat dit je een hoop leeswerk van CV’s van mensen die niet passen bij je organisatie gaat schelen.
7. Laat je bij het geven van erkenning en beloningen leiden door de kernwaarden. Het belonen kan zorgen voor extra stimulans en je creëert ook nog eens nieuwe verhalen.
8. Maak de kernwaarden en vertoond gedrag het eerste punt op de agenda bij functioneringsgesprekken. 
9. Bij scale-ups zijn er dagelijks vele keuzes te maken. Zorg ervoor dat je alle keuzes (zowel dagelijkse als strategische keuzes) legt langs de meetlat van je kernwaarden. Dit is een van de moeilijkste, maar ook belangrijkste stappen om te nemen.

Kernwaarden voorbeeld recruitment

Om het bovenstaande rijtje nog iets verder te concretiseren, kun jij bij werving en selectie de kernwaarden bijvoorbeeld op onderstaande wijze toetsen.

Kernwaarde: Geen gelul

Gedrag:

• We verliezen bewust een slag om de oorlog te winnen
• We dagen elkaar positief uit en helpen elkaar om focus te houden
• We houden onze beloften
• We doen niet aan blabla
• We spelen geen spelletjes 

Vragen in een sollicitatiegesprek:

• Heb je ooit je manager uitgedaagd om focus te behouden? Zo ja, kun je daar iets over vertellen?
• Wanneer heeft iemand je voor het laatst verteld dat wat je zegt niet klopte? En hoe ben je daarmee omgegaan?
• Wanneer is de laatste keer dat je een belofte hebt gebroken? 
• Wat is de laatste keer dat je je ergens doorheen gebluft hebt?

Kernwaarde: We zijn geobsedeerd door onze klanten

Gedrag:

• We betrekken onze klanten bij belangrijke besluiten
• We doen nooit alsof we het beter weten dan onze klanten
• Slechte reviews zijn een kans om een nieuwe ambassadeur in te lijven
• We beloven minder en leveren meer op
• De langetermijnrelatie gaat altijd boven een quick win

Vragen in een sollicitatiegesprek:

• Wat is de laatste keer dat je een boze klant sprak? Hoe ben je daarmee omgegaan? 
• Wat is de laatste keer dat je een klant écht van z’n sokken hebt geblazen? Vertel daar eens over?
• Heb je ooit een klant om advies gevraagd? Wat gebeurde er toen?
• Wat is de laatste keer dat je door je gedrag een klant bent kwijtgeraakt?

Je ziet het. Als je kernwaarden en gedrag goed gedefinieerd zijn, is je cultuur ineens heel tastbaar en toetsbaar. 

6. Zelf aan de slag met kernwaarden

Hopelijk hebben we je in dit blog genoeg handvatten gegeven om zelf aan de slag te gaan met kernwaarden van je bedrijf. We weten ook dat het fijn kan zijn om een frisse blik van buitenaf in te schakelen om je te helpen bij de ontdekkingstocht.

Scale Up Company biedt verschillende workshops en trajecten die jou en je organisatie kunnen helpen bij het nemen van je volgende groeistap.

Benieuwd wat jouw focus nodig heeft om door te groeien?

>>> Maak dan onze gratis ScaleUp Test.